İş Yerinde Büyüyen ve Kimsenin Dillendiremediği o Kriz: Mobbing

Mobbing, iş yerinde küçük düşürülmek, dışlanmak, aşırı eleştiriye maruz kalmak... Sistematik bir baskı. Kimi zaman görünmez bir duvar, kimi zaman açık bir saldırı. Ama etkisi her zaman aynı: Yıpratıcı.

Mobbing, genellikle çalışanı pasifleştirmek, yıpratmak ve yıldırmak amaçlı yapılan aşağılama, dışlama, önemsememe ve baskıcı bir tutum sergileme şeklinde kendini gösterir. Çalışan bir insanının günün büyük bölümünü iş yerinde geçirdiği düşünülecek olursa, mobbinge maruz kalınan bir iş yerinde çalışmak kişiyi ruhsal açıdan oldukça yıpratan bir süreçtir. Maruz kalınan davranışın, mobbing olarak sayılması için sistematik bir şekilde ilerlemesi gerekir yani burada bahsedilen şey bir iki kere gerçekleşen bir durum değildir. Dolayısıyla sistematik olarak maruz kalınan her şiddet türü gibi bu da insanın benliğiyle ilgili algısının bozulmasına, kendisini değersiz, işe yaramaz hissetmesine, tükenmişlik yaşamasına ve akabinde depresyon, anksiyete ve hatta travma sonrası stres bozukluğu gibi birçok ruhsal sorunun gelişmesine neden olabilir. Düşünün, sabah işe gitmek için gözlerinizi açtığınızda hissettiğiniz ilk şey kaygı. Gün boyu süren bir gözdağı, her adımda üzerinizde gezinen bir göz. Mobbing işte böyle başlar; fark edene kadar kişiyi çoktan etkisi altına almış olur.

Mobbing davranışın altında, uygulayan kişinin ciddi ruhsal sıkıntıları söz konusudur. Genellikle çabuk sinirlenen, dengesiz ruh haline sahip kişilerdir. İkiyüzlü (ortama göre farklı davranan ve konuşan) yalan söylemeye ve çalışanların arkasından konuşmaya meyilli yapıda insanlardır. Çoğunlukla dikey mobbing denilen yani yönetici pozisyonundaki bir insanın altında çalışan kişiye yaptığı mobbing örneklerinde bu profil görülür. Aslında yönetim becerisi zayıf ama bunu çalışanları korku unsuruyla dizginleme ve baskı kurma ve aşırı denetlemeyle birlikte örtmeye çalışan kişilerdir. Bu nedenle farklılıklara tahammül edemeyen, hoşgörüsüz bir yapıda oldukları söylenebilir. Mobbing uygulayan kişilerde sık görülen bir durum; kendilerinin o işyeri için vazgeçilmez oldukları düşüncesi ve bununla birlikte kendi kurallarını sanki işyerinin kuralları gibi görme ve uygulama davranışıdır.

Mobbinge maruz kalan kişiler ise ilk akla gelenin aksine ezilmeye müsait, sessiz, hakkını arayamayan ya da otoriteye karşı boyun eğen yapıda insanlar değildir. Genellikle işiyle ön plana çıkan, zeki ve yetenekli, yaratıcı ve farklı özellikleri olan, mesleğini etik ve kurallara uygun yapmaya çalışan kişilerin daha fazla mobbinge maruz kaldıkları görülmektedir. Yapılan araştırmalarda ise; yaşlıların gençlere göre, kadınların erkeklere göre daha fazla mobbinge maruz kaldığı görülmüştür.

Mobbing uygulayan kişi, çoğu zaman bir bakışta kendini belli etmez hatta bu sayılan özelliklerin anlaşılması çok uzun zaman alabilir. Bazı durumlarda kişi bunu görünürde iyi ilişkiler sürdürerek ve güven duyulacak bir profil çizerek gizleyebilir. Bu nedenle kişiler mobbinge maruz kaldığını uzun süre anlamlandıramayabilir ve aslında yaşadığı şeyin mobbing olduğunun farkına varamayabilir.

 Mobbing sizi nasıl etkiler?

• Kendinizi yaptığınız işle ilgili ya da mesleki yeterlilik anlamında sürekli sorgularken mi buluyorsunuz?

• Mesleki yeterliliklerinizin üstünde ya da çok altında işler mi isteniyor?

• İşyerinde yokmuşsunuz gibi mi davranılıyor? Yaptığınız işler görmezden mi geliniyor?

• Aşağılanıyor musunuz ya da herkesin içinde küçük düşürülüyor musunuz?

• Dİğer çalışanlardan ayırt edilecek şekilde dışlanıyor musunuz?

• Kendiniz her an işten çıkarılma tehdidi altında mı hissediyorsunuz?

• Mola, izin kullanımı vb. haklarınız kısıtlanıyor mu?

• Her hareketinizin altında bir açık arandığını hissediyor musunuz?

Bunlar mobbinge maruz kaldığınızın göstergesidir.

Mobbinge uğrayan kişi, çözümü çoğu zaman işten ayrılmak ya da mobbing yapan yöneticiyle birlikte çalışmayacağı bir konuma gitmekte bulmaktadır çünkü maalesef; iş hayatının yapısı mobbingi engelleyecek ya da mobbing uygulayan kişiye bir yaptırımda bulunacak bir düzen içerisinde değildir. Bu nedenle de mobbing mağduru birçok insan, sırf bu nedenle psikolojik destek arayışına girmektedir.

Siz de mobbinge uğradığınızı düşünüyor ve bununla baş etmekte zorlanıyorsanız, psikolojik destek almanız faydalı olacaktır.

Burcu Çetin Şeker

Klinik Psikolog / Psikoterapist